7 stycznia 2022 r. padły nowe rekordy widoczności Tatr z Polski (niedługo potem pobite na Roztoczu). Tego dnia miałem okazję sfotografować je z Potoka Wielkiego w woj. lubelskim. Na horyzoncie pojawiły się te same szczyty, które były widoczne z Karkówki, do najdalszego z nich – Gerlacha – odległość wynosi ok. 232,8 km. W tym samym czasie z okolic cmentarza w Polichnie został zarejestrowany Lodowy Szczyt oddalony o 236 km (zdjęcia Michała Skiby: Facebook).
Miejsca te należą do najdalszych w Polsce, z których można dostrzec Tatry. Lista najdalszych obserwacji z terenu Polski znajduje się na stronie Najdalsze obserwacje z Polski.

 

W przypadku Łomnicy wykonano obliczenia dla 2 punktów pośrednich, gdyż przy standardowej refrakcji las położony w odległości 27,6 km powinien zasłaniać dalej położone tereny. Na zdjęciach widać las w odległości 51,9 km, mimo że powinien pokazać się przy współczynniku refrakcji powyżej 0,225 – oznacza to, że pomiędzy Potokiem Wielkim a tym lasem refrakcja była silniejsza niż obliczona średnia wartość (0,211). Najprawdopodobniej dzieje się tak za sprawą zmniejszonego pionowego gradientu temperatury (lub nawet inwersji) w przygruntowej warstwie powietrza.

Zarejestrowany na fotografii obraz jest nieco nieostry z uwagi na turbulencje powietrza o niejednorodnym współczynniku załamania i długi czas naświetlania – pomiary wysokości widocznych części gór mogą więc być obarczone pewnym błędem.

Po lewej symulacja ze współczynnikiem refrakcji 0,22, natomiast po prawej wykonana dla standardowej refrakcji, ale dla punktu położonego 87 m powyżej poziomu terenu. Tatry wyglądają na nich niemal identycznie, jednak różni się układ bliżej położonych terenów. Za pomocą podniesienia obserwatora na określoną wysokość można symulować zwiększenie refrakcji, co przydaje się w programach pozbawionych opcji jej zmiany, ale tylko dla określonego układu punkt pośredni – obserwowany obiekt. Wysokość, jaką należy podać w symulacji zależy bowiem od odległości do tych punktów (można ją obliczyć tym arkuszem). Tereny położone w innych odległościach widoczne są na takiej symulacji pod innym kątem względem płaszczyzny poziomej w porównaniu ze zwiększoną refrakcją.

Kształt szczytów odbiega nieco od ich faktycznego układu – symulacja wykorzystuje model terenu SRTM3 o 90-metrowej siatce pomiarów. Odstępy między punktami pomiarowymi są zbyt duże, by dobrze odwzorować ostre tatrzańskie szczyty – skutkuje to ich zaokrągleniem, wygładzeniem i zaniżeniem wysokości wybitniejszych wierzchołków.

Ta symulacja bazuje na modelu terenu SRTM1 o siatce 30 m, czyli o 3-krotnie większej rozdzielczości w porównaniu z SRTM3. Widać, że znacznie dokładniej odpowiada rzeczywistości. Co prawda jest to nadal za mało, by wiernie odwzorować wszystkie „ząbki” na poszarpanych graniach, ale w przypadku dalekich obserwacji Tatr w zupełności wystarcza. Powietrze na takim dystansie powoduje rozmycie obrazu, więc drobne turnie nie są widoczne.