Nocna panorama Warszawy z miejscowości Kalenice to obecnie drugi pod względem odległości widok na polską stolicę, jaki udało się sfotografować. Był on najdalszy do 22 maja 2023 r., kiedy to Paweł Kłak zaobserwował światło iglicy Varso Tower ze świętokrzyskiego gołoborza. Dzięki szczegółowej analizie fotografii opublikowanych pierwotnie na Facebooku przez jej autora Adriana Karczewskiego okazało się, co tak naprawdę widać. Widnieją na nich światła kilkunastu wieżowców, z których w największej odległości znajduje się Pałac Kultury i Nauki (83,8 km). Najbardziej odległym obiektem jest natomiast komin Ciepłowni Kawęczyn – 93 km. Pomiędzy warszawskimi budynkami widać także komin Elektrociepłowni Pruszków II w Mosznej-Parceli, oddalony o 64,8 km.

Zestawienie najdalszych miejsc, z których sfotografowano Warszawę znajduje się na stronie Dalekie obserwacje Warszawy.

Dla porównania widok z tego samego wiaduktu z 19.02.2023 (fot. Jacek Pudło):

Widać tu tylko fragment iglicy Varso (blisko środka) i komin EC Pruszków II (po lewej), a po pozostałych obiektach nie ma śladu. Jak to możliwe?

Zazwyczaj widać właśnie tylko tyle – reszta Warszawy jest schowana za horyzontem. W specyficznych warunkach – w nocy przy pogodnym niebie, gdy grunt szybko wypromieniowuje ciepło, tworzy się radiacyjna inwersja temperatury – przy gruncie powietrze jest chłodniejsze niż wyżej. Zmienia się wówczas pionowy gradient współczynnika załamania światła – załamuje się ono mocniej (zjawisko refrakcji atmosferycznej) i w rezultacie obraz ulega pozornemu podniesieniu – budynki „wychodzą” ponad zasłaniające je lasy. W tym przypadku zjawisko to było bardzo silne, z analizy zdjęcia wynika, że średni współczynnik refrakcji wyniósł ok. 0,5, czyli prawie 4-krotnie więcej niż standardowo.

Na zdjęciu widać światła wieżowców Warsaw Hub minimalnie wystające nad lasem. Znając ich wysokość (245 m n.p.m.), wysokość miejsca obserwacji (168 m n.p.m.) oraz wysokość drzew, nad którymi je widać, można oszacować, jak duża była refrakcja atmosferyczna. Lokalizację drzew i ich wysokość odczytujemy z modelu NMPT w Geoportalu, korzystając z profilu terenu na heywhatsthat.com (opis metody) – wynosi ona ok. 130-135 m n.p.m.

Na profilu terenu w heywhatsthat.com linia widzenia przechodzi w lokalizacji tych drzew na wysokości ok. 135 m n.p.m., gdy współczynnik refrakcji wynosi ok. 0,5. Podobne wartości wynikają także z analizy widoczności innych budynków.

Poniższy wykres przedstawia zależność temperatury powietrza (prawa krzywa) i temperatury punktu rosy (lewa krzywa) od wysokości. Wynika z niego, że w warstwie powietrza od gruntu do wysokości ok. 30 m temperatura wzrastała o prawie 5 °C – czyli 16 °C na 100 m. Takie parametry, zakładając temperaturę 10 °C i ciśnienie 1010 hPa, dają nam współczynnik refrakcji nieco ponad 1,2. Dalej do wys. ok. 120 m nad ziemią było to ok. 4 °C / 100 m (wsp. refr. 0,46), a następnie inwersja gwałtownie się kończyła.